Leik og lærd, vitan og vald: Um siðvenju hja íslendskum og føroyskum mammum at hava børn á brósti

Bróstamjólk er tað besta fyri nýføðingar. Onnur mjólk er sjáldan skaðilig fyri børn á okkara leiðum í dag: vatnið er reint, blandingin bein, osfr. Men í gomlum døgum kundi kúgvamjólk vera vánalig bót. Tøl frá londum, har mammurnar ikki góvu bróst (Íslandi, Österbotten, Bayern), vísa høgan barnadeyða.
Í Íslandi fingu børnini kúgvamjólk í staðin fyri bróstamjólk, í Føroyum høvdu mammurnar børn á brósti til tey vóru trý, fýra ára gomul, kanska longur. Ymiskar siðvenjur hjá føroyskum og íslendskum mammum at hava barn á brósti man vera høvuðsorsøkin til, at pinkubarnadeyðin var høgur í Íslandi og lágur í Føroyum í mun til onnur lond. Hetta tykist at hava elvt til ymiskan hugburð hjá heilsumyndugleikunum til spurningar um tørv á allmennum heilsufyribyrgjandi tiltøkum fyri pinkubørnum. Í Reykjavík var barnalækni og heilsusystrar, sum skipaðu fyri heilsuverndartøkum fyri pinkubørnum longu í 1927, tær fyrstu heilsusystrarnar fóru til verka í Tórshavn í 1973. So langt er søgan greið og ókompliserað, allmenn heilsutiltøk tykjast at fylgja almenna tørvinum, og tann almenni tørvurin á heilsutiltøkum verður skaptur eftir læknavísindaligum útgreiningum og lýsingum av støðuni, í hesum føri bróstamjólk og barnadeyða. Medisinsk serfrøði gagnar ofta fólkaheilsuni.
Men er hetta øll søgan? Hví mundu íslendskar mammur ikki geva bróst? Hví
mundu nógvar føroyskar mammur broyta gamalt mynstur í 1950unum og velja ikki at geva bróst? Kanska gongdin hevur verið báðar vegir: At ráð frá teimum lærdu hava ávirkað mammurnar, bæði til at geva bróst, og til at lata vera?